Ο Μάιος είναι ο πέμπτος μήνας του έτους ανήκει στην εποχή της Άνοιξης στο Ιουλιανό και Γρηγοριανό ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες. Στο αττικό ημερολόγιο ήταν ο ενδέκατος μήνας που αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα 23 Απριλίου-23 Μαΐου. Οι Λατίνοι συγγραφείς τον εκφέρουν πάντα με τη λέξη «mensis» δηλ. μήνας ή Kalendae, καλένδες.
Κατά τον Πλούταρχο η ονομασία του προήλθε από το όνομα της νύμφης Μαίας που ήταν η ομορφότερη από τις Πλειάδες τις επτά κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης και μητέρα του θεού Ερμή στον οποίο ο μήνας αυτός είναι αφιερωμένος. Άλλοι υποστηρίζουν ότι αυτό το όνομα είναι προσδιοριστικό πρεσβύτερης ηλικίας εκ του major «Μαϊώρεις γαρ οι πρεσβύτεροι» Πλούταρχος, ο δε Οβίδιος παράγει το όνομα του μήνα από το Majestas δηλ. Μεγαλειότης που έχει αποδεχθεί και ο τεκτονισμός.
Στην αρχαία Ρώμη κατά τον μήνα Μάιο τελούνταν γιορτές προς τιμή της πηγαίας Νύμφης Ηγερίας, στο άλσος της, προς ανάμνηση των συμβουλών της, που έδινε στο Νουμά για τις θρησκευτικές αρχές που εισήγαγε στη Ρώμη.
Την 1η και 2η Μαΐου συνεχιζόντουσαν τα από 28 Απριλίου Φλοράλια, εορτές προς τιμή της θεάς της βλάστησης της Χλωρίδας.
Επίσης τον ίδιο μήνα οι Ρωμαίοι τελούσαν τα “Lemuria” Μειλίχια που ήταν εορτές προς ιλασμό των ψυχών των νεκρών. Στη τέχνη τον μήνα Μάιο οι Ρωμαίοι τον παρίσταναν με μορφή μεσήλικου άνδρα που έφερε πλατύ χιτώνα με μεγάλες περιχειρίδες , κάτι σαν το ράσο και έχοντας στη κεφαλή το κάνιστρο γεμάτο άνθη ενώ στα πόδια του υπήρχε ένα παγώνι με ανοιγμένα τα φτερά.
Ο Μάιος συνδέεται επίσης και με την πορεία της Βασιλεύουσας πόλης του Μεγάλου Κωνσταντίνου του οποίου τη μνήμη γιορτάζουμε στις 21 του μήνα. Δέκα ημέρες νωρίτερα γιορτάζονται τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης το έτος 330 μ. Χ. και στις 29 την Άλωση της Πόλης το 1453.
Ο Μάιος στη λαογραφία
Παρ’ όλο που ο Μάιος θεωρείται ο τελευταίος μήνας της Άνοιξης, είναι στην ουσία το μέσο της ανθοφόρας αυτής εποχής αφού το Καλοκαίρι επίσημα αρχίζει στις 21 Ιουνίου. Είναι πράγματι «μήνας χαράς και λατρείας της βλάστησης, με δοξασίες και έθιμα διαχρονικού χαρακτήρα», όπως το παραδοσιακό έθιμο με το πρωτομαγιάτικο στεφάνι το οποίο στολίζει την πόρτα του και τα μπαλκόνια των σπιτιών μέχρι τις 24 Ιουνίου οπότε καίγεται στις φωτιές του Αϊ-Γιάννη.
Οι λαϊκές προλήψεις θεωρούν τον Μάιο «μαγεμένο» γι’ αυτό αποφεύγονται οι γάμοι και οι σοβαρές εργασίες στη διάρκειά του, εξ ου και η παροιμία «Στον καταραμένο τόπο, τον Μάη μήνα βρέχει». Όλοι οι λαοί, πάντως, την Πρωτομαγιά γιόρταζαν την ανθοφορία της Φύσης και την απαρχή των «καλών καιρών».
Εργατική Πρωτομαγιά
Η 1 Μαΐου έχει χαρακτηρισθεί σχεδόν παγκόσμια ημέρα αργίας αλλά στην πραγματικότητα είναι ημέρα απεργίας και ημέρας υπενθύμισης των διεκδικήσεων των εργαζομένων, αφού είναι συνδεδεμένη με το εργατικό κίνημα όταν το 1886 έγιναν οι μεγάλες διαδηλώσεις στο Σικάγο με αίτημα τα τρία οχτάρια: οχτώ ώρες εργασίας, οχτώ ψυχαγωγία και οχτώ ύπνος.
Υπενθυμίζεται ότι κατά την απεργία των καπνεργατών του 1936 στη Θεσσαλονίκη ο Τάσος Τούσης έπεσε νεκρός από σφαίρες της αστυνομίας στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας… η ιστορία του οποίου ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο αντικρίζοντας τη φωτογραφία με τη μάνα να μοιρολογάει το γιό της, να γράψει τον «Επιτάφιο»: «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες/μέρα Μαγιού σε χάνω…».
